Constantijn Huygens en Hofwijck

Constantijn Huygens werd op 4 september 1596 geboren in Den Haag.

Constantijn Huygens geschilderd door M. van Miereveldt, 1641. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Constantijn Huygens geschilderd door M. van Miereveldt, 1641. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Hij werd een veelzijdig man die veel talenten ontwikkelde: befaamd dichter, componist die zelf diverse instrumenten bespeelde, architect van zijn eigen huis en buitenplaats, kunstkenner die onder andere het geniale van Rembrandt onderkende. Als secretaris en raad van toenmalige Oranjestadhouders stond hij in het centrum van de macht en doordat hij de leeftijd van 90 jaar bereikte was hij getuige van de belangrijkste gebeurtenissen van de zeventiende eeuw.

De powerpointpresentatie voert langs diverse plekken in Den Haag waar Constantijn ooit voetstappen heeft gezet: zijn geboortehuis, de deftige straten waar hij zijn jeugdjaren doorbracht, het huis waar zijn vijf kinderen werden geboren, waaronder de later zo beroemde Christiaan, het Plein waar eens het huis stond dat hij omstreeks 1637 zelf had ontworpen volgens de architectuurregels van Vitruvius, waar Christiaan en diens broer experimenten uitvoerden, die leidden tot de ontdekking van de ring rond Saturnus. In dit huis zou Constantijn in 1687 overlijden.

Het Huygenshuis op het Plein. Tekening J. van Call, 1690. Collectie Haags Gemeentearchief

Het Huygenshuis op het Plein. Tekening J. van Call, 1690. Collectie Haags Gemeentearchief

In 1639 kocht Constantijn Huygens een stuk grond aan de Vliet in Voorburg waar hij als een van de eerste hoge ambtenaren een buitenplaats wilde laten aanleggen. Samen met Jacob van Campen, met wie hij de architectuurideeen van Vitruvius bestudeerde, maakte hij het ontwerp. Constantijns huis aan het Plein liet zien welk een fraai gebouw de toepassing van de menselijke maatverhoudingen volgens Vitruvius opleverde. Zou echter ook een buitenplaatstuin met zijn levende natuur zich laten dwingen in de lijnen van Vitruvius die het menselijke lichaam had uitgeroepen tot de mooiste maatverhoudingen? Dat werd de grote uitdaging voor Huygens, die vervolgens beschreef hoe na diverse pogingen het uiteindelijk lukte en een mooi ontwerp op papier stond dat realiseerbaar was: een tuin waarin het huis het hoofd was en de bomenrijen een menselijk lijf vormden met schouders, armen en benen.

Plattegrond Hofwijck met eigenhandige bijschriften Constantijn Huygens, 1853. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Plattegrond Hofwijck met eigenhandige bijschriften Constantijn Huygens, 1853. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Een harmonieuze boomgaard vormde het menselijke hart van de buitenplaats. En was de mens niet geschapen naar Gods beeld en gelijkenis? Kortom, zo’n buiten in deze vorm moest wel een stukje paradijs op aarde worden. Bij de aanleg bleek er toch een stukje duivels verzet tegen de realisatie: in de overtuin gingen de bomen massaal dood door vervuild zand. Maar van de nood werd een deugd gemaakt. Het vervuilde zand werd gebruikt om in de overtuin een mooie berg te maken, waarop later een uitkijktoren kwam. Omstreeks 1641 werd de buitenplaats ingewijd, waarbij de naam werd onthuld: Hofwijck, een naam die diverse betekenissen herbergde waaronder de mogelijkheid om hierheen uit te wijken, even bijkomen van het hof met zijn drukte en onrust. Hofwijck werd een paradijs met veel vogels, die evenals Huygens de onrust van de stad ontvluchtten, maar ook een paradijs met gastvrijheid waar voorname gasten als de winterkoningin kwamen kegelen, of aanzaten aan de maaltijd met groenten uit eigen tuin, fruit uit eigen boomgaard en vis uit eigen vijver. Ook ontving Huygens er zijn muzikale vriendinnen, waarvan er een zo mooi kon zingen dat zelfs de nachtegalen in de tuin verbaasd zwegen. En in de winter konden de kinderen naar hartelust op hun schaatsen mooie figuren strikken op het ijs.

Gasten op Hofwijck. Tekening vermoedelijk I. de Moucheron, eind zeventiende eeuw. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Gasten op Hofwijck. Tekening vermoedelijk I. de Moucheron, eind zeventiende eeuw. Collectie Huygensmuseum Hofwijck

Decoratieprogrmma Hofwijck. Tekening J. de Bisschop, circa 1666

Decoratieprogrmma Hofwijck. Tekening J. de Bisschop, circa 1666

Inmiddels is het restant van de Hofwijcktuin omstreeks 2003 weer gereconstrueerd naar het origineel van 1641 onder leiding van Hofwijckhortulanus Henk Boers, gepecialiseerd in zeventiende-eeuwse tuinen, tevens hortulanus van het Muiderslot. Aan de hand van de bewaard gebleven beschrijvingen bracht hij nauwgezet op Hofwijck de originele boomsoorten terug op de aangegeven plekken. En zo groeien in de boomgaard weer de originele zeventiende-eeuwse fruitrassen met in het voorjaar fraaie bloesems en in het gras prachtige voorjaarsbloemen. Ook de met klimop en kamperfoelie begroeide groenkabinetten keerden terug in hun originele rode kleuren. De twee eilanden werden weer herschapen in de door Huygens beschreven getemde wildernis, waar diverse bomen groeien met onder hun bladerdak, al naar het jaargetijde, steeds wisselend wildkruid met hun specifieke kleuren.

In 2005 werd de tuin feestelijk en stijlvol heropend door koningin Beatrix.

Opening van de gereconstrueerde Hofwijcktuin door koningin Beatrix, 2005

Opening van de gereconstrueerde Hofwijcktuin door koningin Beatrix, 2005

Anno 2011 hebben de hagen weer de originele hoogte bereikt, waardoor ook het door Constantijn Huygens bedoelde intieme karakter van tuin en boomgaard weer is teruggekeerd.

 

      

10 augustus 2015
9 jaar ago
top